نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج

چکیده

در این پژوهش ویژگی­های آناتومی و بیومتری چوب چهار گونه ملج (Ulmus glabra)، اوجا (Ulmus carpinifolia)، آزاد (Zelkova carpinifolia ) و داغداغان  Celtis australis)) متعلق به خانواده Ulmaceae که به لحاظ ویژگی­های آناتومی خیلی به یکدیگر شبیه هستند و کم و بیش در ابنیه باستانی به‌کار گرفته شده­اند بررسی شد، در نتیجه شناسایی چوب آنها از یکدیگر دارای اهمیت می­باشد. در میان این 4 گونه، داغداغان به آزاد و اوجا به ملج شباهت بیشتری دارد. به طوری که سلول‌های اشعه­های چوبی دو گونه آزاد و داغداغان یک ­اندازه نبوده و اتفاقاً در همین سلول­های بزرگ‌تر کریستال مشاهده می­شود، ولی سلول‌های اشعه چوبی اوجا و ملج تا حدوی هم­اندازه و فاقد کریستال هستند. تفاوت دو گونه اوجا و ملج را می­توان در شکل ظاهری و فراوانی اشعه چوبی دانست. به‌نحوی که ظاهر اشعه چوبی اوجا در بُرش مماسی به سبب بزرگ بودن تک­تک سلول­های پارانشیم اشعه، قطور و کم ارتفاع به نظر می­رسد، در حالی که سلول­های اشعه چوبی در گونه ملج نسبت به اوجا کوچک‌تر و درنتیجه از ظاهر باریک و بلند برخوردار می­باشد. ضمناً تعداد اشعه در هر میلی­متر در بُرش عرضی گونه اوجا 8-6 عدد، ولی در گونه ملج 5-4 عدد می­باشد. در بُرش مماسی سلول­های حاشیه­ی اشعه­ی چوبی دو گونه آزاد و داغداغان بزرگ‌تر از سلول­های داخلی­تر می­باشد. سلول­های بزرگ حاشیه اشعه چوبی گونه داغداغان علاوه بر اینکه به­ صورت انفرادی حضور دارند، به­صورت پشت سر هم و پیوسته نیز مشاهده می­شوند که حالت اخیر به­ندرت در چوب گونه آزاد مشاهده می­شود. همچنین رنگ محلول پخت(آب + گلیسیرین) نمونه­های چوبی(2×2 سانتی­متر) که به منظور نرم کردن بافت چوب به­کار می­رود در گونه آزاد به زرد طلایی تغییر رنگ داده در حالی که در سایر نمونه­های چوبی به خاکستری تغییر رنگ می­دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

-پارساپژوه، د و ف، هانس شواین گروبر. 1372. اطلس چوبهای شمال ایران. انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم. 136 صفحه.
-پارساپژوه، د، م، فائزی پور، ح، تقی­یاره. 1375. حفاظت صنعتی چوب. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ اول. 657 صفحه.
-ثاقب طالبی،  خ ، ت  ساجدی، ف،  یزدیان. 1384. نگاهی به جنگلهای ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. چاپ دوم، 27 صفحه.
-حجازی، ر. 2537. اصول تشریح چوب. انتشارات افست مروی. 154 صفحه..
-حسینی،  ض. 1379. مرفولوژی الیاف در چوب و خمیر کاغذ. انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 288 صفحه.
-نیلوفری، پرویز. 1364. چوب شناسی. انتشارات دهخدا. 581 صفحه.
-Core, H. A., W. A. Cote & A.C. Day. 1979. Wood. Structure and identification. 2nd Ed. Syracuse University Press, Syracuse.
-Carlquist, S, 1988. Comparative wood anatomy. Springer . Pp 52.
-Cox, M.J. 1941. The comparative anatomy of the secondary xylem of five American species of Celtis. Amer. Midland Nat. 25: 348-357.
-Franklin GL.1945. Preparation of thin sections of synthetic resins and wood-resin composites, and a new macerating method for wood. Nature 155(3924):51–59
-Hoadley, R.B. 1990. Identifying Wood: accurate results with simple tools. The Taunton Press, Newtown, CT.
-Hoadly, R. B., 1990. Identifying Wood. Taunton Press, Inc. pp 104-105.
-IAWA Committee. 1989. IAWA list of microscopic features for hardwood identification by an IAWA Committee. E.A. Wheeler, P. Baas & P.E. Gasson (eds.) IAWA Bull. n.s.10: 219--332.
-Jane, F.W. 1970. The structure of wood. 2nd Ed. A. &C. Black Ltd., London.
-Metcalfe, C.R.& L. Chalk, 1950. Anatomy of the dicotyledons. Vol. 2. Clarendon Press, Oxford.
-Panshin, A. J. & C. de Zeeuw. 1980. Textbook of Wood Technology. 4th Ed. McGraw-Hill Book Co., New Yourk.
-Sweitzer, E.M. 1971. Comparative anatomy of the Ulmaceae. J. Arnold Arbor. 52: 523 – 585.
-Wheeler, E.A., C.A Lapasha. & R.B. Miller, 1989. Wood Anatomy of Elm (Ulmus) And Hackberry (Celtis) Species Native to the United States. IAWA Bulletin n.s., Vol. 10 (1), 1989: 5-26.
 
-Wilson, K; Biol, F. 1986. The anatomy of wood. Stobart & Son Ltd., London. Pp.119.