فیزیک و آناتومی
نوشین طغرایی
چکیده
نهال های یک ساله پنج گونه اکالیپتوس کاملدولنسیس ، میکروتکا، ویمینالیس، گلوبولوس و گونی ئی، به مدت 14 هفته در فصل رویش تیمار شدند. در نهالهای موفق، شاخه‌ای با زاویه حداقل 60 درجه خم شد. ساختمان آناتومی ساقه، 15 روز بعد از خم کردن و هر دو هفته یک بار، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که نهال های خم شده ، بیش از نهالهای مستقیم، چوب کششی ...
بیشتر
نهال های یک ساله پنج گونه اکالیپتوس کاملدولنسیس ، میکروتکا، ویمینالیس، گلوبولوس و گونی ئی، به مدت 14 هفته در فصل رویش تیمار شدند. در نهالهای موفق، شاخه‌ای با زاویه حداقل 60 درجه خم شد. ساختمان آناتومی ساقه، 15 روز بعد از خم کردن و هر دو هفته یک بار، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که نهال های خم شده ، بیش از نهالهای مستقیم، چوب کششی حاوی فیبر ژلاتینی تولید نمودند و تولید فیبرهای ژلاتینی در یک حلقه رویشی، در ارتباط نزدیک با تشکیل چوب کششی میباشد . تمامی نهال ها، در تمام گونه های مورد بررسی باستثنای گونه اکالیپتوس گلوبولوس ، واجد برون مرکزی بوده ودست به تولید چوب کششی حاوی فیبرهای ژلاتینی زدند. هر چند که برون مرکزی در بین گونه ها و در نقاط مختلف ساقه دارای تفاوت معنی دار بود ولیکن هیچ تفاوت معنی داری بین گونه های مختلف این بررسی از نظر میزان چوب کششی مشاهده نشد.
فیزیک و آناتومی
وحیدرضا صفدری
چکیده
بخش قابل توجهی از درختان ودرختچه های چوبی کشور ایران مربوط به مناطق خشک و کویری است که ویژگیهای آناتومی چوب آنها بعضاً انحصاری است. یکی از گونههای مناطق کویری درختچه اسکنبیل (Calligonum comosum)، از خانواده علف هفتبند ((Polygonaceae، است که ویژگی آناتومی چوب ریشه، تنه و پوست مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوتهایی که بین تنه ...
بیشتر
بخش قابل توجهی از درختان ودرختچه های چوبی کشور ایران مربوط به مناطق خشک و کویری است که ویژگیهای آناتومی چوب آنها بعضاً انحصاری است. یکی از گونههای مناطق کویری درختچه اسکنبیل (Calligonum comosum)، از خانواده علف هفتبند ((Polygonaceae، است که ویژگی آناتومی چوب ریشه، تنه و پوست مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تفاوتهایی که بین تنه و ریشه وجود دارد، از قبیل وضوحیت دوایر رویشی در تنه و عدم وضوحیت آن در ریشه، حضور تیل در آوند ریشه برخلاف آوند تنه، و کمتر بودن پهنای اشعه چوبی ریشه و همچنین کمتر بودن فراوانی آن در واحد طول نسبت به تنه جزء ویژگیهای ذاتی بوده که نه تنها در اسکنبیل بلکه در بسیاری از گونههای دیگر گزارش شده است. اما پارانشیمی بودن بافت زمینهای چوب ریشه و مملو بودن آن از ذرات نشاسته که نمیتواند با خشکیهای مناطق کویری بیارتباط باشد جزء ویژگیهایی است که بهندرت در سایر گونههای چوبی مشاهده شده است و جزء یافتههای جالب این تحقیق بهشمار میرود. همچنین تجمعات سلولهای اسکلرئیدی در بین سلولهای چوبپنبه (پریدرم) در پوست باعث شده تا پوست این گونه چوبی سفت و مقطع برداری از آن با دشواری صورت پذیرد. همچنین نتایج بدست آمده از تخته خرده چوب ساخته شده از چوب گونه اسکنبیل نشانگر آن است که تختههای ساخته شده برآورده کننده نیازهای مطلوب مورد اشاره در استاندارد (European Standard EN 312) میباشد و حداقل مقادیر این استاندارد را پوشش می دهد، لذا کشت این گونه به دو منظور تثبیت شنهای روان و همچنین استفاده از چوب آن در ساخت فرآوردهای چند سازه چوبی توصیه میشود.
مدیریت و اقتصاد چوب
رضا اولادی؛ سعیده نصیریانی؛ افشین دانه‌کار؛ کامبیز پورطهماسی
چکیده
بررسی تغییرات درون درختی پهنای حلقه‌های رویشی و ویژگیهای آوندی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران علوم چوب، اقلیم‌شناسان درختی و فیزیولوژیست‌های گیاهی بوده است. با این حال ارتباط درونی و تاثیرپذیری متقابل این ویژگی‌ها از یکدیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا الگوی ارتباط بین ویژگیهای آوندی با هم و با پهنای ...
بیشتر
بررسی تغییرات درون درختی پهنای حلقه‌های رویشی و ویژگیهای آوندی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران علوم چوب، اقلیم‌شناسان درختی و فیزیولوژیست‌های گیاهی بوده است. با این حال ارتباط درونی و تاثیرپذیری متقابل این ویژگی‌ها از یکدیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا الگوی ارتباط بین ویژگیهای آوندی با هم و با پهنای حلقه رویش در همه پهن‌برگان و رویشگاه‌ها یکسان است؟ و یا ممکن است حتی یک گونه در رویشگاه‌های مختلف، استراتژی‌های متفاوتی برای واکنش به محیط خارجی اتخاذ کند؟ برای پاسخ به این پرسش‌‌ها، دو منطقه با ریزاقلیم کاملاً متفاوت (خشک و لب‌شور) از اطراف شهرستان آستارا بعنوان دو رویشگاه متفاوت گونه توسکا قشلاقی (Alnus glutinosa) انتخاب شدند. از هر رویشگاه تعدادی درخت انتخاب و از آنها دیسک یا مغزی تهیه شد. پس از آماده‌سازی‌های اولیه، با استفاده از میکروتوم از از این نمونه‌ها، مقاطع عرضی از پوست به مغز تهیه شدپس از اسکن مقاطع عرضی، با استفاده از نرم افزار ویرایش تصویر، پهنای حلقه رویشی TRW)) ، میانگین اندازه آوندها (AVLA)، تعداد آوند در واحد سطح (VF) و تخلخل حلقه (Porosity) در 20 حلقه رویشی آخر هر درخت اندازه‌گیری شدند. ارتباط درونی این ویژگی‌ها با هم به تفکیک هر رویشگاه با استفاده از آزمون‌های مختلف آماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که ارتباط درونی و متقابل بین ویژگیهای آوندی و پهنای حلقه رویش در دو رویشگاه مشابه بود. بطورخلاصه، میتوان گفت که فارغ از نوع رویشگاه و تغییرات آب و هوایی، هرگاه پهنای حلقه‌های رویشی درختان توسکا افزایش یابد، تعداد آوند در واحد سطح حلقه کمتر خواهد شد و این دو ویژگی آناتومی تحت کنترل یک نوع مولفه قرار دارند ولی AVLA متاثر از مولفه متفاوتی بوده و به پهنای حلقه رویشی درخت وابسته نیست.
مدیریت و اقتصاد چوب
وحیدرضا صفدری؛ شادمان پورموسی
چکیده
درختچه حرّا، به افتخار ابنسینا فیلسوف و طبیب شهیر ایرانی که او را اَویسنا (Avecina) می‌شناختند نام علمی اَوسینا (Avicennia) را به خود گرفته است. این مقاله قصد دارد تا ویژگیهای آناتومی چوب این درختچه که یکی از مهمترین گونههای جنگل‌های ماندابی ایران است را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور سه دیسک چوبی از تنه سه درخت بالغ تهیه ...
بیشتر
درختچه حرّا، به افتخار ابنسینا فیلسوف و طبیب شهیر ایرانی که او را اَویسنا (Avecina) می‌شناختند نام علمی اَوسینا (Avicennia) را به خود گرفته است. این مقاله قصد دارد تا ویژگیهای آناتومی چوب این درختچه که یکی از مهمترین گونههای جنگل‌های ماندابی ایران است را مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور سه دیسک چوبی از تنه سه درخت بالغ تهیه و به نمونههای مکعبی کوچک تبدیل شدند. سپس توسط میکروتوم از آنها نمونههای نازک میکروسکوپی تهیه و پس از رنگآمیزی با استرابلو و سفرانین توسط کانادا بالزام بر روی لامهای شیشهای تثبیت شده و بعد ویژگیهای آناتومی آنها مورد بررسی قرار گرفت. همچنین از چوب تنه حرّا تعدادی خلالهای کبریتی تهیه و در مخلوط اسید استیک و آب اکسیژنه خیسانده شدند و ویژگیهای مورفولوژی الیاف آن نیز مورد مطالعه قرار گرفت. از مهمترین ویژگیهای آناتومی چوب گونه حَرّا میتوان حضور بافت آبکش تومانده را نام برد که توسط پارانشیمهای طولی رابط احاطه شدهاند. علاوه بر این، سلولهای اسکلرئیدی بهصورت لایهای در میان بافت چوبی مشاهده شدند. ویژگیهای آناتومی چوب درخت حرّا (Avicennia marina) در منابع مختلف دارای تفاوتهایی است که میتوان این ویژگی را به تأثیرپذیری این گونه از اقلیم و یا شرایط رویشگاهی مربوط دانست.
وحیدرضا صفدری
چکیده
یکی از تیرههای مهم چوبی مناطق خشک و کویری در قلمرو رویش گیاهی ایرانو- تورانی تیره اسفناجیان (Chenpodiaceae) میباشد که دارای جنس و گونههای مختلف گیاهی است. از قضاء گونه مهم اِشنان (Seidlitzia rosmarinus) با پراکندگی جغرافیایی وسیع در مناطق خشک ایران به این خانواده تعلق دارد که ویژگیهای آناتومیکی آن تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابراین ...
بیشتر
یکی از تیرههای مهم چوبی مناطق خشک و کویری در قلمرو رویش گیاهی ایرانو- تورانی تیره اسفناجیان (Chenpodiaceae) میباشد که دارای جنس و گونههای مختلف گیاهی است. از قضاء گونه مهم اِشنان (Seidlitzia rosmarinus) با پراکندگی جغرافیایی وسیع در مناطق خشک ایران به این خانواده تعلق دارد که ویژگیهای آناتومیکی آن تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. بنابراین به منظور بررسی ویژگیهای آناتومیکی این گونه، تعداد شش اصله از درختچه اشنان در منطقه اردکان یزد قطع و ویژگیهای آناتومیکی آن با میکروسکوپ نوری و الکترونی (SEM) و همچنین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که چوب گونه اشنان فاقد دوایر رویشی و همچنین فاقد اشعه چوبی بوده و در داخل بافت چوبی دارای آوند آبکش (intraxylary phloem)، میباشد. آوندهای آن کوتاه (متوسط 100 میکرومتر)، و دارای منافذ (پونکتواسیون) ریز بوده و آوندهای بخش چوبدرون از صمغ فراوان و غلیظ برخوردار میباشد. طول فیبر کوتاه (334 میکرومتر) و ضخامت زیاد دیواره فیبر (4/8 میکرومتر ضخامت دو دیواره) در مقایسه با حفره سلولی (5/7 میکرومتر) از ویژگیهای بیومتری این گونه محسوب شده و بهلحاظ ویژگی آناتومیکی و بیومتری، در میان دیگر جنسهای همخانواده خود (Chenpodiaceae) با جنس آتریپلکس (Atriplex)، قرابت دارد. اِشنان با وزن مخصوص طبیعی (تحت شرایط محیط) 92/0 گرم‌برسانتیمترمکعب، در زمره چوبهای خیلی سنگین محسوب شده و از همکشیدگی طولی (5 درصد) و مقدار خاکستر (5/5 درصد) بالایی برخوردار میباشد.
شیمی چوب
حسین فامیلیان؛ عبدالرحمن حسین زاده؛ محمد حسن عصاره؛ کی موسی صادقی؛ کامیار صالحی
چکیده
درخت کنار Ziziphus spina- christi (L.) Willd یکی از گونه های پرطاقت در مقابل گرما و خشکی می باشد و در مناطق جنوبی کشور سازگار بوده و به راحتی رشد می کند، بنابراین شناخت ویژگیهای بنیادی آن جهت شناخت بهتر قابلیتهای کاربردی آن ضروری است. در این بررسی مطالعه خصوصیات آناتومی چوب براساس دستورالعمل IAWA، خصوصیات فیزیکی بر مبنای استاندارد ASTM و ...
بیشتر
درخت کنار Ziziphus spina- christi (L.) Willd یکی از گونه های پرطاقت در مقابل گرما و خشکی می باشد و در مناطق جنوبی کشور سازگار بوده و به راحتی رشد می کند، بنابراین شناخت ویژگیهای بنیادی آن جهت شناخت بهتر قابلیتهای کاربردی آن ضروری است. در این بررسی مطالعه خصوصیات آناتومی چوب براساس دستورالعمل IAWA، خصوصیات فیزیکی بر مبنای استاندارد ASTM و مطالعه خصوصیات شیمیایی آن برمبنای استاندارد TAPPI انجام شد. براساس بررسی انجام شده، کنار دارای چوبی با بافت متوسط تا ریز بافت بوده و اندازه منافذ (پونکتواسیون) آوندی در آن متوسط (8.5 میکرومتر) است. تیغه آوندی کامل، پراکنده آوند، طول آوند با میانگین 460 میکرومتر در دسته آوندهای با طول متوسط و قطر آوند با میانگین 110 میکرومتر در دسته آوندهای قطور قرار میگیرد. تعداد آوند با میانگین 14 عدد در میلیمتر مربع کم، پارانشیم محوری به صورت دور آوندی و حاشیهای، اشعه های چوبی کوچک، تعداد اشعه چوبی متوسط و حاوی بلور و ذرات نشاسته میباشد و طول الیاف با میانگین طول 971 میکرومتر متوسط است. منافذ ساده برروی پارانشیم عرض برخی اوقات به صورت محوری در یک ردیف قرار میگیرند. چوب کنار با میانگین جرم مخصوص خشک 0.703گرم بر سانتیمتر مکعب نیمه سنگین و درصد هم کشیدگی حجمی آن متوسط است. میانگین میزان سلولز 49.28 و لیگنین 26.98 درصد, خاکستر 1.75 درصد و مواد استخراجی محلول در استن 1.68 درصد است. هیچ یک از صفات اندازه گیری شده در طول درخت تغییر معنی داری نداشتند.
خمیر کاغذ و کاغذ
کامیار صالحی؛ عبدالرحمن حسین زاده؛ حسین فامیلیان
چکیده
رقم ورامین یکی از رقمهای ارزشمند گیاه پنبه است که نزدیک به 40% پنبه کاری کشور در مناطق مرکزی ایران و خراسان و بخشی از استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی را زیر پوشش دارد. با توجه به سیاست جایگزینی ضایعات کشاورزی به جای محصولات جنگلی در کارخانه های صنایع سلولزی و حجم فراوان این ماده اولیه مناسب در مزارع کشور و توجه به اینکه شناخت خصوصیات ...
بیشتر
رقم ورامین یکی از رقمهای ارزشمند گیاه پنبه است که نزدیک به 40% پنبه کاری کشور در مناطق مرکزی ایران و خراسان و بخشی از استانهای اردبیل و آذربایجان شرقی را زیر پوشش دارد. با توجه به سیاست جایگزینی ضایعات کشاورزی به جای محصولات جنگلی در کارخانه های صنایع سلولزی و حجم فراوان این ماده اولیه مناسب در مزارع کشور و توجه به اینکه شناخت خصوصیات ماده اولیه، یکی از ملزومات استفاده صحیح از آن در صنعت می باشد بررسی خصوصیات بنیادی در مورد چوب ساقه پنبه مورد توجه قرار گرفت.در این تحقیق نمونه های آزمونی از مزرعه موسسه تحقیقات پنبه ورامین به آزمایشگاه های مجتمع تحقیقاتی البرز منتقل شد و آزمایشهای متعدد بر روی آنها انجام گرفت. آزمایشهای آناتومی و تشریحی بر طبق استانداردهای IAWA و آزمایشهای فیزیکی چوب بر طبق استانداردهای ASTM و آزمایشهای شیمیایی چوب بر طبق استانداردهای TAPPI انجام گرفت. چوب ساقه پنبه ورامین پراکنده آوند و آوندها معمولا به صورت تک، دوتایی و همچنین دسته های 4-6-8 تایی هم مشاهده می شود که معمولا به صورت شعاعی قرار دارند به ندرت دسته های خوشه ای با تعداد کم آوند هم مشاهده می شود. تیغه بین آوندی از نوع کاملا ساده و گرد می باشد. آرایش منافذ دیوار آوندی از نوع منافذ پشت سر هم طولی می باشد، متوسط قطر منافذ دیوار آوندی 3.7 میکرون و تعداد منافذ در ناحیه تلاقی آوند و اشعه کاهش می یابد و پراکنده با شکلهای گرد و یا نامنظم، میانگین قطر آوندها 740 میکرون و تعداد آوندها 23.2 عدد در میلیمتر مربع اندازه گیری شد. میانگین طول عناصر آوندی 188.4 میکرون و هیچگونه تیلی مشاهده نشد. فیبرها با منافذ ساده و پراکنده با قطری کمتر از 3 میکرون دیده می شوند. فیبرها دارای دیواره نازک و فاقد ضخامت مارپیچی هستند. پارانشیم محوری در اطراف آوندها مشاهده می شود. اشعه چوبی ناهمگن و با سلولهای با اندازه های متفاوت دیده می شوند. میانگین ارتفاع اشعه های چوبی 577 میکرون و ترکیب سلولها در آنها مخلوطی از ردیفهای ایستاده و خوابیده می باشد تعداد اشعه چوبی بطور متوسط 7 عدد در میلیمتر اندازه گیری شد. میانگین طول الیاف اندازه گیری شده در سه ناحیه یقه،50% و 75% طول ساقه840 میکرون و میانگین قطر الیاف 23.9میکرون و همچنین میانگین قطر حفره سلولی 16.11 و میانگین ضخامت دیواره در الیاف چوب ساقه پنبه ورامین 3.9میکرون اندازه گیری شد. چوب پنبه ورامین دارای جرم حجمی خشک 0.44 گرم بر سانتیمتر مکعب و جرم حجمی بحرانی 0.40 گرم بر سانتیمتر مکعب می باشد و میزان هم کشیدگی حجمی آن 7.7 درصد و واکشیدگی حجمی آن 8.3 درصد اندازه گیری شد. همچنین درصد تخلخل آن نیز 70.5 درصد برآورد شد. میزان درصد مواد شیمیایی تشکیل دهنده چوب پنبه ورامین نیز آزمایش شد که سلولز 52 درصد، لیگنین 29.9 درصد، خاکستر 1.4 درصد و مواد استخراجی 6.8 درصد را نشان داد.
شیمی چوب
حسین فامیلیان؛ عبدالرحمن حسین زاده؛ محمد حسن عصاره؛ سعید مهدوی؛ سید موسی صادقی؛ کامیار صالحی
چکیده
درختچه کنار دون ریز Ziziphus lotus (L.) lam. از گونه هایی است که دارای دامنه بردباری بالایی در اقلیمهای خشک میباشد. از آنجایی که شناخت کامل مواد اولیه لیگنو سلولزی یکی از شروط توفیق در استفاده بهینه از آنهاست، لذا شناخت خصوصیات بنیادی چوب این گونه ضروری تشخیص داده شد. در این بررسی، نمونه برداری در دو منطقه از استان بوشهر و در هر منطقه ...
بیشتر
درختچه کنار دون ریز Ziziphus lotus (L.) lam. از گونه هایی است که دارای دامنه بردباری بالایی در اقلیمهای خشک میباشد. از آنجایی که شناخت کامل مواد اولیه لیگنو سلولزی یکی از شروط توفیق در استفاده بهینه از آنهاست، لذا شناخت خصوصیات بنیادی چوب این گونه ضروری تشخیص داده شد. در این بررسی، نمونه برداری در دو منطقه از استان بوشهر و در هر منطقه بر روی سه درخت صورت گرفت. این تحقیق بر روی خصوصیات آناتومی چوب بر طبق دستورالعمل IAWA، بررسی خصوصیات فیزیکی بر اساس استاندارد ASTM در سه ارتفاع شامل، نزدیک یقه، 50 درصد طول تنه و 75 درصد طول تنه انجام شد. در بررسی خصوصیات شیمی چوب از استاندارد TAPPI استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، چوب کنار دون ریز دارای بافت متوسط، پراکنده آوند، با تیغه آوندی ساده میباشد، آوندها در مقطع عرضی عموما منفرد و گاه در گروههای 2-4 تایی درجهت شعاعی، پونکتواسیون (منافذ) بین آوندی متوسط به قطر8.2 میکرون، آوندها دارای قطر کوچک، 89 میکرون و طول متوسط 649 میکرون، عموما فاقد تیل و ضخامت مارپیچی میباشند. پارانشیمهای طولی دور آوندی و حاشیهای در حد رویش سالانه در یک تا سه ردیف نامنظم و نوارهای پارانشیم عموما 2-5 سلولی هستند و تراکئید آوندی قابل مشاهده است. اشعه چوبی کوچک (391 میکرون طول) بوده و با چشم غیر مسلح دیده نمیشود و دارای کریستال و ذرات سیلیسی میباشند. فیبرها با پونکتواسیون (منافذ) ساده یا هالهای بسیار کوچک و طول آنها کوتاه (868 میکرون) بوده، چوب تقریبا نیمه سنگین با جرم مخصوص بحرانی 0.601 گرم بر سانتیمتر مکعب و هم کشیدگی حجمی آن متوسط و حدود 10.69 درصد است. میزان سلولز در چوب این گونه 55.66درصد و نسبتا زیاد بوده و کلیه خصوصیات شیمیایی اندازه گیری شده در دو منطقه دارای اختلاف معنی دار بود، ولی هیچ یک از صفات اندازه گیری شده در طول تنه اختلاف معنی دار نداشتند.
شیمی چوب
نوشین طغرایی؛ عبدالرحمن حسین زاده؛ خشایار کی موسی
چکیده
این تحقیق در مورد دو پایه از درختان ارس در منطقه چهارمحال و بختیاری، به عنوان بخشی از منطقه ایرانی - تورانی انجام شده است. بر پایه نتایج این تحقیق جرم ویژه نسبی چوب 0.52، تخلخل 64%، میزان همکشیدگی و واکشیدگی حجمی به ترتیب 10 و 11.3 درصد بدست آمد. همچنین ساختمان آناتومیک چوب بررسی و خصوصیات میکروسکوپی چوب همراه با تصاویر میکروسکوپی ...
بیشتر
این تحقیق در مورد دو پایه از درختان ارس در منطقه چهارمحال و بختیاری، به عنوان بخشی از منطقه ایرانی - تورانی انجام شده است. بر پایه نتایج این تحقیق جرم ویژه نسبی چوب 0.52، تخلخل 64%، میزان همکشیدگی و واکشیدگی حجمی به ترتیب 10 و 11.3 درصد بدست آمد. همچنین ساختمان آناتومیک چوب بررسی و خصوصیات میکروسکوپی چوب همراه با تصاویر میکروسکوپی برشهای مختلف طولی و عرضی چوب ارایه شده است. طول متوسط تراکئیدها در این منطقه 1.3 میلیمتر، قطر تراکئید، قطر حفره و ضخامت دیواره سلولی به ترتیب 23.9، 16.3 و 3.5 میکرون تعیین شد. ضرایب مهم کاغذسازی نیز از طریق روابط مربوطه محاسبه شده است.
