حفاظت و اصلاح چوب
عطیهالسادات موسوی سنگدهی؛ رضا اولادی؛ داود افهامی سیسی؛ ملیحه اختری
چکیده
حفاظت زیستی، یکی از شیوههای نوین و دوستدار محیطزیست درحفاظت چوب بوده که در آن میکروارگانیسمهای زنده جایگزین مواد شیمیایی شدهاند. این پژوهش با هدف بررسی حفاظت زیستی چوب راش در برابر قارچ عامل پوسیدگی سفید (Trametes versicolor) با استفاده از قارچ مایکوپارازیت تریکودرما (Trichoderma harzianum) انجام گرفت. به همین منظور، قدرت بازدارندگی تریکودرما در ...
بیشتر
حفاظت زیستی، یکی از شیوههای نوین و دوستدار محیطزیست درحفاظت چوب بوده که در آن میکروارگانیسمهای زنده جایگزین مواد شیمیایی شدهاند. این پژوهش با هدف بررسی حفاظت زیستی چوب راش در برابر قارچ عامل پوسیدگی سفید (Trametes versicolor) با استفاده از قارچ مایکوپارازیت تریکودرما (Trichoderma harzianum) انجام گرفت. به همین منظور، قدرت بازدارندگی تریکودرما در برابر قارچ عامل پوسیدگی چوب، در محیط کشت دوگانه و همچنین روی چوب مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونههای چوبی در دو بازه زمانی چهار و هشت هفتهای در مجاورت قارچ تریکودرما قرار داده شده و سپس به مدت 16 هفته در معرض قارچ پوسیدگی سفید قرار گرفتند. آزمون کشت دوگانه، قدرت آنتاگونیستی تریکودرما دربرابر قارچ مخرب چوب را اثبات کرد؛ به نحوی که پس از 14 روز، تریکودرما نه تنها مانع گسترش ریسههای قارچ مخرب شده بود، بلکه روی میسیلیوم آنها را نیز پوشانده بود. سنجش آنزیم سلولاز نشان داد که این جدایه از تریکودرما توانایی اندکی در ترشح این آنزیم داشته و به همین دلیل پس از تیمار چوب با تریکودرما، نمونهها کاهش جرم بسیار کمی داشتند؛ نتیجهای که با طیفسنجی مادون قرمز نیز تایید شد. مدت زمان مجاورتدهی چوب با تریکودرما عامل مهمی در قدرت بازدارندگی بود؛ بهطوریکه افزایش یک ماهه زمان تیمار باعث شد که میزان کاهش جرم چوب های راش از حدود 15% به زیر 1% برسد و این درحالی است که کاهش جرم نمونه های شاهد بیش از 30% بود. درمجموع میتوان نتیجه گرفت که تیمار بلند مدت چوب راش با قارچ تریکودرما تاثیر مخربی بر چوب نداشته و باعث حفاظت آن در برابر قارچ مولد پوسیدگی سفید میشود. از این رو، استفاده از این نوع حفاظت زیستی برای پیشتیمار چوب راش و یا ترکیب آن با مواد حفاظتی دیگر پیشنهاد میشود.
رضا اولادی؛ حمید رضا یاوریان؛ محمدحسین صادقزاده حلاج؛ کامبیز پورطهماسی
چکیده
درخت گز شاهی، گونهای مقاوم به خشکی است که از نظر زیست-محیطی مهم بوده و چوب آن در برخی کشورها، کاربرد تجاری دارد. هدف از این پژوهش مقایسه جمعیتهای گوناگون این گونه از نظر نرخ رشد قطری (پهنای حلقه رویش)، توان سازگاری فیزیولوژی (ویژگیهای آوندی) و ویژگیهای کاربردی چوب (بیومتری الیاف) بود. بررسی بر روی پایههایی ده ساله از شش جمعیت ...
بیشتر
درخت گز شاهی، گونهای مقاوم به خشکی است که از نظر زیست-محیطی مهم بوده و چوب آن در برخی کشورها، کاربرد تجاری دارد. هدف از این پژوهش مقایسه جمعیتهای گوناگون این گونه از نظر نرخ رشد قطری (پهنای حلقه رویش)، توان سازگاری فیزیولوژی (ویژگیهای آوندی) و ویژگیهای کاربردی چوب (بیومتری الیاف) بود. بررسی بر روی پایههایی ده ساله از شش جمعیت این گونه انجام شد که پیشتر از مناطق مختلف ایران (قم، کاشان، خاش، زابل، گرمسار و یزد) گردآوری و در گرمسار کاشته شده بودند. نتایج نشان داد که جمعیت گرمسار بیشترین قطر و رشد عرضی را در بین جمعیتها دارد. این جمعیت با کوچک نگه داشتن آوندها و در عوض افزایش چشمگیر تعداد آنها بهترین استراتژی را برای سازگاری با اقلیم سرد و خشک از خود نشان داد. همین امر دلیل رشد بهتر عرضی آن نیز بوده است. باآنکه ویژگیهای بیومتری الیاف و نسبتهای کاغذسازی بین جمعیتها اختلاف آماری معنیداری نشان داد اما این اختلافها آنقدر فاحش نبودند که درعمل تاثیر مهمی در کیفیت کاغذ حاصله داشته باشند. از این رو، با آنکه جمعیت یزد از نظر پارامترهای کاغذسازی کیفیت بهتری داشت ولی گزینش جمعیت برتر برای این صنعت تنها با اتکا بر بیومتری الیاف درست نبوده و باید به ویژگیهای دیگر چون حجم چوب تولیدی، سازگاری با رویشگاه و نرخ زندهمانی نهالها اهمیت بیشتری داد. همبستگی مثبت یافت شده بین پهنای حلقههای رویشی و طول الیاف از منظر زراعت چوب بسیار مطلوب است چراکه تیمارهایی که به افزایش سرعت رشد میانجامند، درعینحال ویژگیهای الیاف را نیز بهبود خواهند بخشید. درمجموع میتوان نتیجه گرفت که جمعیت گرمسار بهترین گزینه برای کاشت و پرورش گز شاهی از نظر تطبیقپذیری با محیط و زراعت چوب است.
فرهود فیروزبهی؛ داود افهامی سیسی؛ یحیی همزه؛ اصغر طارمیان؛ رضا اولادی
چکیده
اسید پیرولیز یا سرکه چوب مایعی تیره رنگ است که از تراکم بخار و دود ساطع شده از پیرولیز حرارتی چوب یا هر ماده لیگنوسلولزی دیگر بدست میآید. در این تحقیق ابتدا یک کوره حرارتدهی ساخته شد تا با استفاده از آن امکان اعمال یک برنامه دمائی-زمانی دقیق وجود داشته باشد. سپس چوب سه گونه مختلف شامل بلوط، پرتقال و سرو تحت یک برنامه دمایی-زمانی ...
بیشتر
اسید پیرولیز یا سرکه چوب مایعی تیره رنگ است که از تراکم بخار و دود ساطع شده از پیرولیز حرارتی چوب یا هر ماده لیگنوسلولزی دیگر بدست میآید. در این تحقیق ابتدا یک کوره حرارتدهی ساخته شد تا با استفاده از آن امکان اعمال یک برنامه دمائی-زمانی دقیق وجود داشته باشد. سپس چوب سه گونه مختلف شامل بلوط، پرتقال و سرو تحت یک برنامه دمایی-زمانی مشخص تحت پیرولیز قرار گرفتند. بخار و دودهای ساطع شده از کوره داخل لولهای به طول 20 متر با استفاده از جریان آب سرد خنک و متراکم شده و سپس به صورت مایع در داخل یک ظرف جمعآوری شدند. عمل پیرولیز در سه محدوده دمائی مختلف شامل 200، 260 و 330 درجه سانتیگراد انجام شد. اسید پیرولیزهای بدست آمده دارای رنگ و اسیدیته متفاوتی با توجه به دمای سرکهگیری بودند. گونههای مختلف چوب مورد استفاده برای سرکهگیری نیز بر روی این صفات اثرگذار بود. طی شرایط حرارتدهی استفاده شده در این مطالعه گونه سرو نسبت به گونههای پهنبرگ درصد پیرولیز کمتری داشت. مقادیر افزایش وزن نمونههای چوبی تیمار شده با توجه به گونهی چوب مورد اشباع، دمای تهیه اسید پیرولیز و همچنین چوب مورد استفاده برای پیرولیز از 5 تا 35 درصد متغییر بود. اسید پیرولیزهای بدست آمده در دمای بالاتر منجر به درصد افزایش وزن بالاتری شدند. اسید پیرولیزهای بدست آمده در دمای پایینتر با نرخ بیشتری از چوبهای تیمار شده آبشویی شدند. همچنین گونه چوب مورد استفاده برای پیرولیز نیز اثر معنیداری بر روی میزان آبشویی مواد از چوب داشت.
اصغر طارمیان؛ مرجان ابراهیمی؛ رضا اولادی
چکیده
DOR:98.1000/1735-0913.1397.33.417.64.3.9.41
در این تحقیق، اثرات ویژگیهای آوندی شامل قطر و فراوانی آوندها و میزان تخلخل بر سرعت خشکشدن و برون-سختی چوبهای راش (Fagus ...
بیشتر
DOR:98.1000/1735-0913.1397.33.417.64.3.9.41
در این تحقیق، اثرات ویژگیهای آوندی شامل قطر و فراوانی آوندها و میزان تخلخل بر سرعت خشکشدن و برون-سختی چوبهای راش (Fagus Orientalis) و بلوط (Quercus castaneifolia) مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، تختههای مماسی به ابعاد80×50×170 میلیمتر بهترتیب در جهتهای طولی، شعاعی و مماسی از چوببرون این گونهها بریده شد و در یک خشک کن آزمایشگاهی به روش جابجایی هوای گرم و در دمای ۵۰ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی ۵۰ درصد از رطوبت سبز تا میانگین رطوبت نهایی ۸ درصد خشک شدند. پس از خشک شدن، شدت برون سختی تختههای خشک شده با برش نمونههای چنگالی شکل تعیین شد. برای بررسیهای میکروسکوپی و اندازهگیری ویژگیهای آوندی از روش گچ و ماژیک و نرم افزارImageJ استفاده شد و همبستگی پیرسون بین پارامترهای آوندی و ویژگیهای خشک شدن با استفاده از نرم افزار SPSS تعیین شد. نتایج نشان داد که نقش فراوانی آوندها و تخلخل در سرعت خشک شدن این چوبها مهمتر بوده ولی از نقش قطر آوندها میتوان چشمپوشی کرد؛ بهطوریکه علیرغم بیشتر بودن قطر آوندها در چوب بلوط، سرعت خروج آب آزاد در این چوب کمتر از چوب راش بود. همچنین نتایج نشان داد که همبستگی بین برون سختی و متوسط اندازه آوندی مثبت و معنیدار است ولی بین تخلخل و برون سختی همبستگی منفی معنیداری مشاهده شد.
مدیریت و اقتصاد چوب
اسماعیل زاهدی تجریشی؛ رضا اولادی؛ اصغر طارمیان؛ مسعود احمدزاده؛ حجت سعادتی
چکیده
یکی از علتهای اشباعپذیری کم چوبهای جنس کاج، بسته شدن دریچه منافذِ بین تراکئیدی (مکش منفذی)، طی خشک شدن در دامنه آب آزاد و یا مسدود شدن این منافذ در حین چوب درونی شدن است. در این پژوهش، برای باز کردن منافذ مسدود تراکئیدهای درون چوب گونه کاج تدا (Pinus taeda)، از روش اصلاحی شیار زنی زیستی با باکتری استفاده گردید و تلاش شد تأثیر محیطهای ...
بیشتر
یکی از علتهای اشباعپذیری کم چوبهای جنس کاج، بسته شدن دریچه منافذِ بین تراکئیدی (مکش منفذی)، طی خشک شدن در دامنه آب آزاد و یا مسدود شدن این منافذ در حین چوب درونی شدن است. در این پژوهش، برای باز کردن منافذ مسدود تراکئیدهای درون چوب گونه کاج تدا (Pinus taeda)، از روش اصلاحی شیار زنی زیستی با باکتری استفاده گردید و تلاش شد تأثیر محیطهای مختلف رشد و جدایههای مختلف باکتری بر میزان افزایش نفوذپذیری گازی نمونهها مقایسه شود. برای این منظور، پس از تهیه و آماده سازی نمونههای چوبی، چند جدایه معروف و شناخته شده باکتری Bacillus subtilis UT B96 موجود در کلکسیون گروه گیاهپزشکی دانشگاه تهران (22، 35، 40، 96)، در دو محیط کشت مختلف، یعنی محیط کشت عصاره مغذی براث (Nutrient Broth) و محلول آب و باکتری تهیه گردیدند. با استفاده از میکروسکوپ نوری، تلاش شد تا به شکل کیفی نحوه تأثیر باکتری بر منافذ مورد بررسی قرار گیرد. پس از تجزیه و تحلیل دادهها مشخص گردید که جدایه 22 باکتری و محیط کشت محلول آبی مناسب ترین گزینهها برای تخریب منافذ هاله ای بسته شده و افزایش نفوذپذیری درون چوب کاج تدا هستند. اثر تخریبی بیشتر سویه 22 باکتری مورد مطالعه ممکن است ناشی از توانایی آن در تولید مقدار بیشتری از آنزیمهای تجزیه کننده باشد. همچنین به نظر می رسد باکتریها در محیط آبی به دلیل قابلیت حرکت راحتتر، دسترسی محدودتر به اکسیژن و یا عدم دسترسی به ماده غذایی جایگزین، فعالیت موثرتری روی چوب داشته باشند.
مدیریت و اقتصاد چوب
رضا اولادی؛ سعیده نصیریانی؛ افشین دانهکار؛ کامبیز پورطهماسی
چکیده
بررسی تغییرات درون درختی پهنای حلقههای رویشی و ویژگیهای آوندی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران علوم چوب، اقلیمشناسان درختی و فیزیولوژیستهای گیاهی بوده است. با این حال ارتباط درونی و تاثیرپذیری متقابل این ویژگیها از یکدیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا الگوی ارتباط بین ویژگیهای آوندی با هم و با پهنای ...
بیشتر
بررسی تغییرات درون درختی پهنای حلقههای رویشی و ویژگیهای آوندی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران علوم چوب، اقلیمشناسان درختی و فیزیولوژیستهای گیاهی بوده است. با این حال ارتباط درونی و تاثیرپذیری متقابل این ویژگیها از یکدیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که آیا الگوی ارتباط بین ویژگیهای آوندی با هم و با پهنای حلقه رویش در همه پهنبرگان و رویشگاهها یکسان است؟ و یا ممکن است حتی یک گونه در رویشگاههای مختلف، استراتژیهای متفاوتی برای واکنش به محیط خارجی اتخاذ کند؟ برای پاسخ به این پرسشها، دو منطقه با ریزاقلیم کاملاً متفاوت (خشک و لبشور) از اطراف شهرستان آستارا بعنوان دو رویشگاه متفاوت گونه توسکا قشلاقی (Alnus glutinosa) انتخاب شدند. از هر رویشگاه تعدادی درخت انتخاب و از آنها دیسک یا مغزی تهیه شد. پس از آمادهسازیهای اولیه، با استفاده از میکروتوم از از این نمونهها، مقاطع عرضی از پوست به مغز تهیه شدپس از اسکن مقاطع عرضی، با استفاده از نرم افزار ویرایش تصویر، پهنای حلقه رویشی TRW)) ، میانگین اندازه آوندها (AVLA)، تعداد آوند در واحد سطح (VF) و تخلخل حلقه (Porosity) در 20 حلقه رویشی آخر هر درخت اندازهگیری شدند. ارتباط درونی این ویژگیها با هم به تفکیک هر رویشگاه با استفاده از آزمونهای مختلف آماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که ارتباط درونی و متقابل بین ویژگیهای آوندی و پهنای حلقه رویش در دو رویشگاه مشابه بود. بطورخلاصه، میتوان گفت که فارغ از نوع رویشگاه و تغییرات آب و هوایی، هرگاه پهنای حلقههای رویشی درختان توسکا افزایش یابد، تعداد آوند در واحد سطح حلقه کمتر خواهد شد و این دو ویژگی آناتومی تحت کنترل یک نوع مولفه قرار دارند ولی AVLA متاثر از مولفه متفاوتی بوده و به پهنای حلقه رویشی درخت وابسته نیست.
فیزیک و آناتومی
اصغر طارمیان؛ رحمت اله گرگیج؛ سعیده نصیریانی؛ رضا اولادی
چکیده
در این تحقیق، برخی خصوصیات آناتومی، شیمیایی و فیزیکی چوب درخت مسواک (.Salvadora persica L) از منطقه زابل استان سیستان و بلوچستان اندازه گیری شد. مطالعات آناتومی نشان داد که این گونه دارای آوندهای کوتاه با قطر متوسط, دریچه آوندی ساده و منافذ بین آوندی متناوب است. پره های چوبی آن از نوع همگن و سلول های خوابیده است. پارانشیم های طولی در مقطع مماسی ...
بیشتر
در این تحقیق، برخی خصوصیات آناتومی، شیمیایی و فیزیکی چوب درخت مسواک (.Salvadora persica L) از منطقه زابل استان سیستان و بلوچستان اندازه گیری شد. مطالعات آناتومی نشان داد که این گونه دارای آوندهای کوتاه با قطر متوسط, دریچه آوندی ساده و منافذ بین آوندی متناوب است. پره های چوبی آن از نوع همگن و سلول های خوابیده است. پارانشیم های طولی در مقطع مماسی به شکل مطبق و در مقطع عرضی با آرایش آوندگرای پیوسته مشاهده شد. در چوب این گونه، بافت آبکشی نابجا وجود داشت. میانگین طول، قطرکلی، قطر حفره و ضخامت دیوار الیاف به ترتیب برابر با 5/1898، 42/ 19، 2/8 و 6/5 میکرون اندازه گیری شد. بررسی خصوصیات شیمیایی نیز نشان داد که چوب مسواک دارای میانگین سلولز 5/33 ، لیگنین 5/21 ، مواد استخراجی محلول در استن 83/6 و نیز خاکستر 5/7 درصد باشد. نتایج همچنین نشان داد جرم ویژه این چوب برابر با 49/0 است و میزان حداکثر همکشیدگی مماسی، شعاعی و طولی آن به ترتیب برابر با 4/7، 7/7 و 98/0 درصد می باشد.