نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مرمت آثار تاریخی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان

2 گروه مرمت و باستانسنجی، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پاکسازی اسناد و آثار کاغذی از مراحل اصلی عملیات حفاظت و مرمت این آثار است. با توجه به اینکه لکه‌های ناشی از اثر دست که در اثر تورق متعدد کتابها بر روی سطح کاغذ ایجاد می‌شوند، از لحاظ ظاهری و زیبایی شناسی باعث مخدوش شدن صفحات کتاب می‌شود، همچنین از لحاظ شیمیایی باعث تخریب بافت سلولزی کاغذ می‌شود؛ بنابراین زدودن آن امری حائز اهمیت در فرآیند حفاظت اسناد کاغذی است. برای پاکسازی لکه‌های مختلفی که بر روی آثار کاغذی وجود دارند روشها و مواد شیمیایی مختلفی استفاده می‌شود؛ از جمله حلال‌های آلی که قابل اشتعال و سمی‌اند، بنابراین استفاده از بعضی روشها و مواد برای آثار کاغذی، همچنین سلامت مرمتگران و حتی محیط زیست خطرناک هستند. در این تحقیق براساس توصیه متون کهن برای برطرف کردن چنین مشکلاتی، عصارة صمغ گیاه انزروت با غلظت‌های مختلف جهت پاکسازی لکه‌های ناشی از اثر دست مورد ارزیابی قرار گرفت. برای عصاره‌گیری صمغ گیاه از روش ماسراسیون (خیساندن) استفاده شد. برای ارزیابی نمونه با نمونه های تاریخی از طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه استفاده شد و برای ارزیابی میزان پاک‌کنندگی عصاره از روشهای رنگ‌ سنجی، pH سنجی، مشاهدات ماکرو و میکروسکپی با لوپ دیجیتال بهره برده شد. نتایج حاصل از مشاهدات و محاسبات تغییرات رنگی و اسیدیته حاکی از قدرت پاک‌کنندگی عصارة هیدروالکلی صمغ گیاه انزروت با افزایش غلظت آن با توجه به میزان تراکم لکه، تمیزکاری مطلوب و قابل قبول‌تری را می‌توان ارزیابی کرد. این تحقیق از نوع کاربردی و به روش تحلیلی - توصیفی است که یافته اندوزی آن اسنادی و آزمایشگاهی بوده و در نهایت با تحلیل اطلاعات گردآوری شده نتیجه‌گیری حاصل شده است.

کلیدواژه‌ها

-AIC-BPG, 1992. Surface cleaning, adhesives, paper conservation catalogue, book and paper group AIC: Washington DC. Available at: http://cool.conservation-us.org/coolaic/sg/bpg/pcc/14_surface-cleaning.pdf. (Accessed: 2018. 03. 04)
-Aeinehchi, Y., 1984, Medicinal Plants and Medicinal Plants of Iran, Tehran University, 796 p.
-Alighannadi, A., 1989. Investigation of anti-sickle drugs in Iranian traditional medicine and preparation of a suitable drug formulation. PhD thesis in pharmacy, Isfahan University of Medical Sciences, 80 p.
-Amin, Gh., 2004, The Most Traditional Iranian Herbs. Tehran University of Medical Sciences, 300 p. -ASTM D4714-96, 2007. Standard test method for determination of effect of moist heat (50 % relative humidity and 90c) on properties of paper and board (Withdrawn 2010), ASTM International, West Conshohocken, PA, 2007. Available at: https://www.astm.org/Standards/D4714.htm (Accessed at 2018.04.02)
-Azadi Boyaghchi, M., Nemati Babaylou, A. and Mosavi Majd A., 2017, Identification of the stain structure caused by hand contact on historical papers of the pebdeni museum of old manuscripts. Jurnal of Research in Archaeometry, 3 (2): 31-44.
-Barkeshli, M., 2004. Historical and scientific investigation on sizing materials used in persian miniatures and manuscripts. AYENEY-E MIRAS, 35: 307-324.
-Derrick, M. R., Stulik, D. and Landry, J. M. (2000). Infrared Spectroscopy in Conservation Science. Getty Publications, 235p.
-Duckett, S. and Gilbert, B., 1999. Foundations of Spectroscopy. Translated by M. Hoseini and E. Alipour, Jahade Daneshgahi of Amir Kabir University, 162 p.
-Geiger, T. and Michel, F., 2005. Studies on the polysaccharide JunFunori used to consolidate matt paint. Studies in conservation, 50(3): 193-204.
-Hajimehdipoor, H., Khanavi, M., Shekarchi, M., Abedi, Z. and Pirali Hamedani, M., 2009. Investigation of the best method for extraction of phenolic compounds from Echinaceae Purpurea L. (Moench). Journal of Medicinal Plants. 4 (32): 145-152.
-Hajisharifi, 2005, Secrets of Medicinal Plants, Tehran: Hafez Novin, 1142 p.
-Heravi, A., 1993. Resale-ye medad-al khotot: 99-114. In: Mayel Heravi N. (Ed.), Book Decorating in Islamic Civilization. Astane Qods, Mashhad, 1048+91p.
-Jo Dedic, B., 1996. Stain removal for washable fabrics, Available at: https://franklin.ca.uky.edu/files/fcs2-840_stain_removal_for_washable_fabrics.pdf (Accessed at: 2018.06.02)
-Karimy, A. and Holakooei, P., 2015. Micro-Raman spectroscopy for non-invasive study of Persian binding mediums, Marammat va Memari-e Iran. 1 (8): 19-32.
-Karimy, A. and Hoseini, M., 2013, Binding mediums in old persian technical painting and calligraphy treatises, Journal of Visual and Applied Arts, 5(10), 63-80.
-Khaleghi, E., 2012. Feasibility of application of enzaruth gum extract in cleaning of surfaces of oil painting on canvas. MA Thesis in Conservation of Cultural Objects, Art University of Isfahan, 112 p.
-Khosravi, S.M., 2003. Medicinal Plants (and their Application for Different Illnesses in Traditional Medicine). Tehran: Alamgir, 262 p.
-Malekian, H., 2000. Review on conservation and restoration of manuscripts and historical documents. PAYAM-E BAHARESTAN, 7: 46-53.
-Mazdastan, S., Ebrahimzadeh, M.A. and Khalili, M., 2015. Comparing the impact of different extraction methods on antioxidant activities of Myrtle (Myrtus Communis L.). Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 25: (127) 10-24. -Mazzuca, C., Micheli, L., Carbone, M., Basoli, F., Cervelli, E., Iannuccelli, S. and Palleschi, A., 2014.
Gellan hydrogel as a powerful tool in paper cleaning process: a detailed study. Journal of colloid and interface science, 416: 205-211
-Mirzaei, Sh., 2012. Investigation of flaking in a Safavid miniature belongs to Reza Abbasi museum and presentation of suitable consolidation method. MA Thesis in Conservation of Cultural Objects, Art University of Isfahan, 114 p.
-Mohammadifar, M.A., Musavi, SM., Kiumarsi, A. and Williams, PA., 2006. Solution properties of Tragacanthin (water-soluble part of gum Tragacanth exudate from Astragalus Gossypinus). International Journal of Biological Macromolecules, 38: 31-9.
-Ormsby, B.A., Townsend, J.H., Singer, B.W. and Dean, J.R., 2005. British watercolor cakes from the eighteenth to the early twentieth century. Studies in conservation, 50(1): 45-66.
-Pavia, D.L., Lampman, G.M. and Kriz, G.S., 2010. Introduction to Spectroscopy, a Guide for Student of Organic Chemistry. Translated by Barahman Movaseq, Tehran: Elmi va Fanni Publication, 674 p.
-Porter, Y., 1992. Peinture et Arts du Livre: Essai Sur la Litterature Technique Indo –Persane. Translated by Zeynab Rajabi, Tehran: MATN Publication, 604 p.
-Sadghi Beyg-e Afshar, 1993. Qanoon-al sovar: 344-356. In: Mayel Heravi N. (Ed.), Book Decorating in Islamic Civilization. Astane Qods, Mashhad, 1048+91p.
-Samsam Shariat, S.H., 2003. Selective Medical Plants. Isfahan, Mani Publication, 1034 p.
-Silverstein, R. and Webster, F.X., 2006, Spectrometric Identification of Organic Compounds (6th Edition). Translated by M. Mirmohammad Sadeghi and MR. Saeidi, University of Isfahan, 572 p. -Stockman, D., 2007. Treatment options for oil stains on paper. The book and paper group annual, 26: 115-26.