ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی عصاره استخراج شده از چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ (Melia azedarach)

احمدی, مریم; ذبیح زاده, سید مجید; نظرنژاد, نورالدین; اسدپور, قاسم; بی پروا, پوریا

doi:10.22092/ijwpr.2025.368212.1793

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری رشته صنایع خمیر و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

² دانشیار، گروه چوب و فرآورده‌های سلولزی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

³ دانشیار، گروه صنایع چوب و فراورده‌های سلولزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

⁴ دانشیار، گروه مهندسی چوب و کاغذ، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

⁵ دانشیار، گروه علوم پایه، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ایران

10.22092/ijwpr.2025.368212.1793

چکیده

سابقه و هدف: عصاره گیاهان حاوی مواد آنتی‌اکسیدانی است که به دلیل اهمیت بالای این مواد، مطالعه و بهره‌برداری از آن‌ها در علوم و صنایع مختلف به‌طور فزاینده‌ای مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین گروه‌های مواد موجود در عصاره گیاهان، ترکیبات فنولی هستند. این ترکیبات علاوه بر خاصیت آنتی‌اکسیدانی، کاربردهای متعددی در صنایع مختلف دارند. تاکنون گیاهان گوناگونی برای استخراج عصاره‌های گیاهی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. زیتون تلخ، یکی از گونه‌های چوبی، حاوی مواد آنتی‌اکسیدانی است. در این پژوهش، عصاره موجود در چوب درون و چوب برون زیتون تلخ استخراج شد و ترکیبات استخراج‌شده شناسایی گردیدند. همچنین، ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی این ترکیبات مورد آزمون قرار گرفتند. این مطالعه می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در خصوص کاربرد بالقوه ترکیبات آنتی‌اکسیدانی حاصل از زیتون تلخ در صنایع مختلف ارائه دهد.
مواد و روش ها: ابتدا چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ از یکدیگر جدا شدند و با استفاده از آسیاب آزمایشگاهی، خرد شدند. ذرات با اندازه مش 60 با استفاده از الک آزمایشگاهی جداسازی شدند. پیش از انجام عصاره‌گیری، آرد چوب با استفاده از هگزان پیش‌استخراج شد. سه روش مختلف برای عصاره‌گیری استفاده شد: سوکسوله، غوطه‌وری و التراسونیک. در هر سه روش، 10 گرم آرد چوب به‌عنوان ماده اولیه استفاده گردید. در روش سوکسوله، مواد اولیه در کارتوش ریخته شد، سپس کارتوش حاوی آرد چوب در بالن حاوی 250 میلی‌لیتر اتانول قرار گرفت. سیستم سوکسوله نصب شد و پس از اولین سیفون، نمونه‌ها به مدت 6 ساعت تحت حرارت قرار گرفتند تا فرآیند عصاره‌گیری کامل شود. در روش غوطهوری، نمونه‌ها به‌مدت 24 ساعت در 250 میلی‌لیتر اتانول با استفاده از همزن مغناطیسی و در دمای 40 درجه سانتی‌گراد هم زده شدند. در روش التراسونیک آرد چوب به همراه 100 میلی‌لیتر اتانول در بشر ریخته شد. مخلوط حاصل در دمای 40 درجه سانتی‌گراد و طی دو بازه زمانی 3 دقیقه‌ای (در مجموع 6 دقیقه) با فرکانس 20 کیلوهرتز و دامنه 50 درصد تحت تیمار قرار گرفت. ترکیبات موجود در عصاره‌های حاصل از هر سه روش با استفاده از GC-MS شناسایی شدند. مقدار ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی عصاره‌ها نیز اندازه‌گیری شد. علاوه بر این، فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ها با استفاده از روش DPPH مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج: بررسی درصد مواد استخراجی پیش از پیش‌استخراج با هگزان نشان داد که مقدار مواد استخراجی موجود در چوب درون بیشتر از چوب برون است. پس از عصاره‌گیری با سه روش مختلف، اندازه‌گیری مجدد درصد مواد استخراجی نشان داد که بیشترین مقدار مواد استخراجی در چوب برون و با استفاده از روش سوکسوله به‌دست آمد.آنالیز ترکیبات عصاره‌های حاصل از چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ با GC-MS نشان داد، در روش سوکسوله، متوکسی فنول بیشترین ترکیب فنولی شناسایی‌شده در هر دو بخش چوب بود. در روش غوطه‌وری، بتا-سیتوسترول در چوب درون و متیل فنول در چوب برون بیشترین مقدار را داشتند. در روش التراسونیک، ایمیدازولیدیندیون بیشترین درصد ترکیب استخراج‌شده در چوب درون و بتا-سیتوسترول در چوب برون بود. بیشترین مقدار ترکیبات فنولی در عصاره استخراج‌شده از چوب برون با استفاده از روش سوکسوله و با میزان 45865/0 میکروگرم گالیک اسید بر میلی‌گرم ثبت شد. بیشترین مقدار فلاونوئید نیز در عصاره استخراج‌شده از چوب برون با استفاده از روش سوکسوله و با میزان 493172/0 میلی‌گرم کوئرستین بر گرم وزن خشک به‌دست آمد. ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی نشان داد که عصاره استخراج‌شده از چوب درون با استفاده از روش غوطه‌وری بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی را داشت.
نتیجه گیری: هدف این پژوهش، بررسی عصاره‌گیری از چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ و ارزیابی تأثیر سه روش مختلف استخراج شامل سوکسوله، غوطه‌وری و التراسونیک بر میزان عصاره استخراج‌شده بود. علاوه بر این، ویژگی آنتی‌اکسیدانی عصاره‌های استخراج‌شده با این روش‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که ترکیبات فنولی، بیشترین مقدار از مواد استخراج‌شده در عصاره‌های حاصل از چوب درون و چوب برون این گونه را تشکیل می‌دهند. همچنین، روش سوکسوله بالاترین بازدهی را در استخراج ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی از چوب برون داشت، در حالی که روش غوطه‌وری، بالاترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی را در عصاره استخراج‌شده از چوب درون نشان داد. این یافته‌ها نشان داد که انتخاب روش مناسب عصاره‌گیری می‌تواند بر مقدار و نوع ترکیبات استخراج‌شده و ویژگی‌های آنتی‌اکسیدانی آن‌ها تأثیر بگذارد. این موضوع می‌تواند اطلاعات ارزشمندی برای استفاده از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در کاربردهای صنعتی و دارویی ارائه دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

شیمی چوب

مراجع

-Ameli, M., Jahani, Sh., Jahan-Tighi, H. and Noori, Sh., 2022. Evaluation of anti-tumor and apoptotic effects of stigmasterol on MCL-1 and BCL-XL gene expression in animal models of breast cancer. Research in Medicine, 46(2): 11-18.

-Biskup, I., Golonka, I., Gamian, A. and Sroka, Z., 2013. Antioxidant activity of selected phenols estimated by ABTS and FRAP methods. Postepy Hig Med Dosw (Online), 67: 958-963.

-Cai, Y. Z., Sun, M., Xing, J., Luo, Q. and Corke, H., 2006. Structure-radical scavenging activity relationships of phenolic compounds from traditional Chinese medicinal plants. Life Science, 78: 2872-2888.

-Chang, C., Yang, M., Wen, H. and Chern, J., 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Food Drug Analysis, 10: 178-182.

-Cheng, Z., Ren, J., Li, Y., Chang, W. and Chen, Z., 2003. Establishment of a quantitative structure-activity relationship model for evaluating and predicting the protective potentials of phenolic antioxidants on lipid peroxidation. Journal of Pharmaceutical Science, 92(3): 475-484.

-Farhoosh, R., Johnny, S., Asnaashari, M., Molaahmadibahraseman, N. and Sharif, A., 2016. Structure antioxidant activity relationships of o-hydroxyl, o-methoxy, and alkyl ester derivatives of p hydroxybenzoic acid. Food Chemistry, 194: 128-134.

-Koda, T., Kuroda, Y. and Imai, H., 2008. Protective effect of rutin against spatial memory impairment induced by trimethyltin in rats. Nutrition Research, 28: 629–634.

-Karaman, S., Tutem, E., Baskan, K. S. and Apak, R., 2010. Comparison of total antioxidant capacity and phenolic composition of some apple juices with combined HPLC–CUPRAC assay. Food Chemistry, 120: 1201-1209.

-Mardani, A., Farnoosh, R. and Sharifi, A., 2019. Antioxidant Activity of Gentisic and Alpha-resorcylic Acids in Bulk Oils and Emulsions. Iranian Food Science and Technology Research Journal, 14(5): 743-753. (In Persian).

-Marinova, E. M. and Yanishlieva, N. V., 2003. Antioxidant activity and mechanism of action of some phenolic acids at ambient and high temperatures. Food Chemistry, 81(2): 189-197.

-Minatel, I. O., Borges, C. V., Ferreira, M. I., Gomez, H. A. G., Chen, C. Y. O. and Lima, G. P. P., 2017. Phenolic compounds: Functional properties, impact of processing and bioavailability. In: Phenolic Compounds- Biological Activity (eds. Soto-hernandez, M., Tenango, M. P. and Garcia-Mateos M. R.): 1-24.

-Mollaei, S. and Ebadi, M., 2022. A review of phenolic antioxidants isolated from endophytic fungi. Journal of Plant Process and Function, 51(1): 99-117.

-Ordone, A. A. L., Gomez, J. D. and Vattuone, M. A., 2006 Antioxidant activities of Sechium edule (Jacq.) Swartz extracts. Food Chemistry, 97(3): 452-58.

-Pourebrahim, N., Elhamirad, A. M., Einafshar, S. and Armin, M. 2023. Effect of Ultrasound-assisted Extraction Method on the Content of Phenolic Compounds and Anti-Oxidant Properties of Damask Rose (Rosa Damascena Mill.) Extract. Journal of Innovation in Food Science and Technology, 15(2): 1-14.

-Saboura, A., Ahmadi, A. and Parsa, M., 2013. Comparison Between the Contents of Phenolic and Flavonoid Compounds and Aerial Part Antioxidant Activity in Scutellaria pinnatifida in Two NorthIranian Populations. Journal of Rafsanjan Medical Sciences, 13(3): 249-266.

-Salmanian, Sh, Sadeghi Mahoonak, A. R., Alami, M. and Ghorbani, M., 2013. Determination of antiradical and antioxidant activities and flavonoid content in hawthorn fruit (Crataegus elbursensis). Iranian Journal of Nutrition Sciences & Food Technology, 8 (1): 177-185. (In Persian).

-Shrestha, S., Ferrarese, I., Sut, S., Zengin, G., Grana, S., Ak, G., Pant, D., Dall’Acqua, S. and Rajbhandarya, S., 2021. Phytochemical Investigations and in Vitro Bioactivity Screening on Melia azedarach L. Leaves Extract from Nepal. Chemistry and Biodiversity, DOI: 10.1002/cbdv.202001070.

-Shukla, Sh., Mehta, A., Bajpai, V. K. and Shukla, S., 2009. In vitro antioxidant activity and total phenolic content of ethanolic leaf extract of Stevia rebaudiana Bert. Food Chemical Toxicol, 47: 2338-2343.

-Verpoorte, R., Contin, A. and Memelink, J., 2002. Biotechnology for the production of plant secondary metabolites. Phyto chemistry Reviews, 1(1): 13-25.

تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران

ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی عصاره استخراج شده از چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ (Melia azedarach)

مراجع

مراجع

دوره 40، شماره 1 - شماره پیاپی 90
فروردین 1404

ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی عصاره استخراج شده از چوب درون و چوب برون گونه زیتون تلخ (Melia azedarach)

مراجع

مراجع

دوره 40، شماره 1 - شماره پیاپی 90فروردین 1404

دوره 40، شماره 1 - شماره پیاپی 90
فروردین 1404