نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی ،گروه علوم و صنایع چوب و کاغذ

چکیده

از طریق ویژگی­های مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی می­توان کیفیت گونه­های چوبی و غیرچوبی را برای استفاده در صنایع خمیرکاغذ پیش­بینی نمود. در این مطالعه ویژگی­های مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی چوب چهار گونه­ درختی بومی ایران از خانواده نارون­ها (Ulmaceae) که عبارتند از ملج (Ulmus glabra)، اوجا (Ulmus compestris)، آزاد (Zelkova carpinifolia) و داغداغان(Celtis australis)،  مورد مقایسه قرار گرفتند. سه درخت از هر گونه انتخاب و از هر کدام یک مقطع عرضی (دیسک) به ضخامت 5 سانتی­متر تهیه شد. از سه بخش نزدیک به مغز، میانه و نزدیک به پوست خلال­های چوبی تهیه و در محلول اسید استیک و آب اکسیژنه (نسبت 1 به 1)، در دمای60 درجه سانتی­گراد به مدت 48 ساعت گذاشته شدند تا دیفیبره شوند. به­طوری­که ضریب­های بیومتری الیاف در سه بخش و در چهار گونه اندازه­گیری و توسط طرح آماری فاکتوریل در قالب بلوک کامل تصادفی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که گونه آزاد کمترین مقدار لیگنین، خاکستر و مواد استخراجی و بالاترین مقدار سلولز را داراست. همچنین الیاف این گونه از بالاترین ضریب درهم­رفتگی و ضریب رونکل برخوردار بوده، در نتیجه در میان خانواده نارون­ها (Ulmaceae) مناسب­ترین گونه مورد استفاده در کاغذسازی می­باشد. طول فیبر و همچنین ضخامت دیواره الیاف بخش نزدیک به پوست نسبت به بخش نزدیک به مغز به­صورت معنی­داری بیشتر بوده که پیش­بینی می­شود خواص مکانیکی خمیرکاغذ تولیدی در نواحی سه­گانه با یکدیگر متفاوت باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Celtis australis  
Zelkova carpinifolia
 
Ulmus glabra
 
Ulmus compestris
 
Ulmus glabra
 
شکل7: در سلولهای اشعه چوبی داغداغان بلور (کریستال) فراوان مشاهده می­شود. خط مقیاس معرف 50 میکرومتر است.
 
 
Zelkova carpinifolia
 
Ulmus compestris
 
Ulmus glabra
 
-ثاقب طالبی،  خ.،  ساجدی، ت.، و یزدیان، ف. 1384. نگاهی به جنگلهای ایران. انتشارات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. چاپ دوم. 27 صفحه.
-حسینی،  ض. 1379. مرفولوژی الیاف در چوب و خمیر کاغذ. انتشارات دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، 288 صفحه.
-فامیلیان، ح.، لشکر بلوکی، ا.1386. مقایسه تطبیقی بیومتری الیاف دو کلن موفق صنوبر در استان گیلان.مجله تحقیقات علوم چوب و کاغذ ایران. 22، (2): 141-132.
-Bendtsen, B.A. 1978. Properties of wood from improved and intensively managed trees. For. Prod. J. 28(10):61-72.
-Brit Kenneth, W. 1970. A hand book of pulp and paper technology. Second Edition. Van Nostrand Reinhold Company New York. P.327.
-Dadswell, H. E.; Wardrop, A.B.; and Watson, A.J. 1958. The morphology, hemistry and pulping characteristics of reaction wood. In Fundamentals of Papermaking Fibers, ed. K Bolam. London: British Paper and Board Makers Association, 187-229.
-Hatton, J.V, and Gee, W.Y. 1994. Kraft pulping of second-growth lodgepole pine. TAPPI 77(6):91-102.
-Horn, R.A., 1974. Morphology of pulp fiber from softwoods and influence on paper strength. USDAForest Service. Research Paper FPL 312, FOR. Prod. Lab, Madison, WI, USA.
-Horn, R.A., 1978. Morphology of pulp fiber from hardwoods and influence on paper strength. USDAForest Service. Research Paper FPL 242, FOR. Prod. Lab, Madison, WI, USA.
-ISO. 1990. ISO STANDARD 9184-1. Paper, board and pulps. Fibers furnish analysis. Part: General method. International Organization for Standardization, Geneva, Switzerland.
-Kellogg, R.M., Thykeson, E., 1975. Predicting kraft mill paper strength from fiber properties. Tappi 58 (4), 131-135.
-Madakadze, I.C., Radiotis , T., Li, J., Goel, K., Smith, D.L., 1999. Kraft pulping characteristics and pulp properties of warm season grasses. Bioresour. Technol. 69, 75-85.
-Matolcsy, G.A., 1975. Correlation of fiber dimensions and wood properties with the physical properties of kraft pulp of Abies balsamea L. (Mill.). Tappi 58 (4), 136-141.
-Ogbonnaya, C.I., Roy-Macauley, H., Nwalozie, M.C., Annerose, D.J.M., 1997. Physical and histochemical properties of kenaf (Hibiscus cannabinus L.) grown under water deficit on a sandy soil. Ind. Crop Prod. 7, 9-18.
-Oluwadare, A.O. and  Ashimiyu Sotannde, O. 2007. The Relationship Between Fibre Characteristics and Pulp-sheet Properties ofLeucaena leucocephala(Lam.) De Wit. Middle-East Journal of Scientific Research 2 (2): 63-68.
-Osadare, A.O., 2001. Basic wood and pulp properties of Nigerian-grown Caribbean pine (Pinus caribaea Morelet) and their relationship with tree growth indices. Ph.D. thesis University of Ibadan, pp: 347.
-Seth, R.S., Page, D.H., 1988. Fiber Properties and tearing resistance. Tappi J. 71 (2), 103 – 107.
-Ververis, C., K. Georghiou, N. Christodoulakis, P. Santas and R. Santas. 2004. Fiber dimensions lignin and cellulose content of various plant materials and their suitability for paper production. Industrial Crop and Products J, 19,Pp 245-254.
-Watson, A. J. and H.E.Dadswell. 1961. Influence of fiber morphology on paper properties. Part. Fibre Length, APPITA, 14. No. 5, CSIRO, Australia, pp 168-178.