نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیدرضا طلایی ¹
• شهاب بیات زاده ²

¹ استادیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اراک، اراک، ایران.

² گروه مدیریت صنعتی،دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

چکیده

سابقه و هدف: صنعت چوب ایران یکی از صنایع کلیدی با پتانسیل بالا در تولید محصولات مانند مبلمان و دکوراسیون داخلی است. با این وجود، این صنعت با چالش‌هایی نظیر ساختار سنتی، کمبود مهارت‌های مدرن و عدم بهره‌گیری از فناوری‌های دیجیتال مواجه است که توانایی آن را برای رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی محدود کرده است. نگرش چابک، به‌عنوان رویکردی استراتژیک، می‌تواند با تقویت انعطاف‌پذیری، توانایی واکنش سریع و یادگیری مداوم، مشکلات موجود را برطرف کرده و زمینه‌ساز رشد پایدار شود. این پژوهش با هدف شناسایی و رتبه‌بندی ویژگی‌های نگرش چابک، تلاش دارد تا ابزارهای لازم برای پیاده‌سازی موفق چابکی در صنعت مبلمان و دکوراسیون چوبی ایران را معرفی و بومی‌سازی کند. اهمیت این موضوع در تقویت رقابت‌پذیری، کاهش هزینه‌ها و سازگاری با تغییرات محیطی و بازار نهفته است.
مواد و روش: این پژوهش توصیفی-پیمایشی با رویکرد تحلیلی و نتایج کاربردی، از روش دلفی فازی و فوکام فازی برای شناسایی و وزن‌دهی عوامل نگرش چابک بهره گرفته است. در گام اول، با بررسی ادبیات و پژوهش‌های پیشین، 17 عامل اصلی شناسایی شد. این عوامل شامل ویژگی‌هایی مانند انعطاف‌پذیری، یادگیری مداوم، مدیریت شکست و بهبود مستمر بودند. سپس با استفاده از پرسشنامه دلفی فازی که به 10 خبره صنعت مبلمان و دکوراسیون چوبی ارائه شد، عوامل تأیید و اولویت‌بندی شدند. در فرآیند دلفی فازی، از عبارات زبانی و اعداد فازی مثلثی برای تحلیل داده‌ها استفاده شد و پس از دو مرحله، 12 عامل تأیید نهایی شدند. در مرحله بعد، از روش فوکام فازی برای وزن‌دهی به این عوامل بهره گرفته شد. این روش با استفاده از مقایسه‌های زوجی فازی و تحلیل محدودیت‌های تعریف‌شده در مدل، وزن نهایی عوامل را محاسبه کرد. تمامی محاسبات با استفاده از نرم‌افزار LINGO 18 انجام شد.
نتایج: انعطاف‌پذیری با وزن 33.5% به‌عنوان مهم‌ترین معیار شناخته شد. این معیار شامل زیرشاخص‌هایی مانند داشتن ذهن باز، اطلاعات کافی و انطباق با تغییرات است که نقش حیاتی در واکنش سریع به تغییرات محیطی ایفا می‌کنند. مدیریت شکست با وزن 32.8% نیز از عوامل برجسته بود و شامل مؤلفه‌هایی مانند پذیرا بودن شکست و پذیرش انتقادات سازنده است که به بهبود یادگیری از تجربیات گذشته کمک می‌کند. یادگیری مهارت‌های جدید (%2/18) با تمرکز بر آموزش‌های ضمن خدمت، زیرساخت‌های دیجیتال و مهارت‌آموزی، به تقویت قابلیت‌های کارکنان و سازمان منجر می‌شود. بهبود مستمر (%6/15)، شامل مدیریت زمان، تقویت مسئولیت‌پذیری و ایجاد فضای اعتماد، به افزایش بهره‌وری و کیفیت فرآیندهای سازمانی کمک می‌کند.
تحلیل داده‌ها نشان داد که انعطاف‌پذیری و مدیریت شکست، به‌ویژه در محیط‌های پویای صنعتی مانند صنعت چوب، نقش مهم‌تری در موفقیت سازمان ایفا می‌کنند. به‌علاوه، آموزش کارکنان و تقویت فرهنگ یادگیری مستمر، ابزارهایی مؤثر برای انطباق با تحولات سریع فناوری و بازار هستند.
نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد که تقویت نگرش چابک، شامل انعطاف‌پذیری، یادگیری مداوم و مدیریت شکست، می‌تواند چابکی صنعت چوب ایران را افزایش داده و رقابت‌پذیری آن را در بازارهای داخلی و بین‌المللی بهبود بخشد. این نتایج بر اهمیت سرمایه‌گذاری در آموزش کارکنان، توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و ترویج فرهنگ پذیرش شکست تأکید دارد. همچنین، اجرای این رویکردها می‌تواند به بهبود عملکرد سازمانی، افزایش پایداری و تسریع تحول این صنعت کمک کند و مسیر رشد پایدار را برای آن هموار سازد.

کلیدواژه‌ها

• تصمیم‌گیری چند معیاره
• چابکی
• صنعت چوب
• فوکام فازی
• دلفی فازی
• نگرش چابک

موضوعات

• مدیریت و اقتصاد چوب