نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سعید مهدوی ¹
• مسعود رضا حبیبی ²

¹ عضو هیئت علمی، بخش تحقیقات علوم چوب و فرآورده¬های آن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،

² عضو هیئت علمی، بخش تحقیقات علوم چوب و فرآورده¬های آن، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران

چکیده

سورگم دانه‌ای ازجمله غلاتی است که با توجه به مقدار قابل توجه پسماند آن پس از برداشت دانه، می‌تواند برای تولید خمیرکاغذ مورد توجه قرار گیرد. این مطالعه نشان داد که بین میانگین ابعاد الیاف و ضرایب کاغذسازی دو رقم سورگم (سپیده و کیمیا) اختلاف معنی‌داری وجود ندارد. میانگین طول، قطر، قطر حفره سلولی و ضخامت دیواره الیاف هر دو رقم به‌ترتیب 19/1 میلی‌متر، 20/23، 34/15 و 93/3 میکرومتر به‌دست آمد. بین ترکیب شیمیایی دو رقم سورگم بجز لیگنین، اختلاف معنی‌داری در سطح احتمال 95% وجود دارد. میانگین هولوسلولز، آلفاسلولز، لیگنین، مواد استخراجی و خاکستر هر دو رقم به‌ترتیب 13/62، 71/37، 05/21، 58/9 و 97/6 درصد تعیین شد. ارزیابی پخت ساقه دو رقم سورگم نشان داد که لیگنین‌زدایی رقم سپیده کمی مشکل‌تر است، ولی مقاومت‌های کاغذ دست‌ساز آن نیز زیادتر است. بیشترین بازده بعد از الک (19/33 درصد) با استفاده از 12% هیدروکسید سدیم، دمای 170 درجه سانتی‌گراد و زمان 75 دقیقه از ساقه رقم سپیده حاصل شد. به‌منظور جبران کمبود ماده اولیه در صنایع کاغذ کشور، پیشنهاد می‌شود خمیرکاغذ سورگم به صورت ترکیبی با خمیرکاغذهای بکر تولید شده در کشور مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• کاه سورگم
• ابعاد الیاف
• ترکیب شیمیایی
• خمیرکاغذ سودا
• بازده بعد از الک
• عدد کاپا